Academia Occitana

Quin occitan per deman ? d’Eric Fraj (2015).

Car Eric Fraj,

Me soveni un còp qu’èrem a una « mesadièra » a Tolosa, amb un vintenat d’occitanistas, te faguèri remarcar que cap d’eles non parlava un occitan « eretat » mas totes un « occitan d’occitanistas », fait de tròces e de bocins, e fatalament claufit de fautas nombrosas quitament s’èran convengudas. Te parlèri de la lenga comuna dont lo primièr critèri es d’èsser vertadièra dins la seguida de son istòria e de son usatge contemporanèu, « naturala » a totes e capabla de s’acarar a totes los desfises d’una lenga modèrna. Eras d’acòrdi sus tot, mas en conclusion copères a pica en me disent qu’èras « contra l’occitan estandard ». Coma non compreniái pas, me soi virat cap a tos articles del Jornalet amb l’idèa de me deleitar de l’occitan de ton país d’Arieja o, per melhor dire, del comtat de Fois, del país de Fois, del Foissenc. Un parlar que non aviái remarcat dins nòstre escambi, tant las diferéncias an besonh de l’escrit.

Es vertat qu’ai trobat fòrça indicis escampilhats : « diu » per deu (dever), « sirà » per serà, « diuriá », per deuriá, « elis » per eles, « unis » per unes, « prèstis » per prèstes, « nosautris » per nosautres (un tractament de la « e » barrada pro generalizat en « lengadocian meridional » mas que normalament non s’escriu pas), « mès » per mas, « fèr » per far, « duas » per doas, « fèita » per faita, « sèi » per sai, « le » per lo… Mas pel demai, devi reconéisser que non ai encontrat coma l’esperavi la lenga de Tribolet, l’escrivan popular de Fois que transcriguèri bèl temps a. Non ai encontrat tanpauc, o cal precisar, una lenga odiosament regentada per una « nòrma academica », una « dòxa » a pretencion « totalitària ». Aital : « *impausicion » per imposicion, « *enfància » per enfança, « *sciéncia » per sciença, « *zelaire » per zelator, « gros animal *menaçaire » per animalàs menaçant, « classas *trabalhairas » per classas trabalhado(i)ras, « *pausicion » per posicion, « opausicion » per oposicion…

Dins l’esper que comprenguèsses lo trabalh de l’Academia occitana (que non as legit), demòri a ta disposicion.

Una lenga qui s’esvaneish de Joan Eygun (2015).

Car Joan Eygun,

Aital denóncias « l’ideologia de *puretat linguistica » al nom, se sègui plan, de la puritat de las originas, de la puritat primitiva… De Tolosa estant e sense conéisser lo tieu parlar de familha, m’estoni de legir jos ta pluma de formulas e de mots qu’an pauc a veire de segur amb lo « gascon blos e naturau », que siá de la vath d’Aspa o d’endacòm mai. Cossí aquò ? L’expression « se medish en Lengadòc Baish » (s’en Lengadòc Baish tanben ; se quitament en Lengadòc Baish ; e se mei qu’aquò en Lengadòc Baish…) es un calc felibrenc del francés, plan conegut dins la literatura d’epòca mas per astre desconegut del pòble. I tornas amb « medish se semblan au francés » (e mei se semblan au francés ; quan se semblaràn au francés…), « medish s’ei postmodèrna » (e mei s’ei pòstmodèrna ; quan serà pòstmodèrna / quan seré pòstmodèrna)…. Me demandi tanben - per non las aver jamai ausidas d’un gascon ordinari / non encartat a Per Noste - se las fòrmas epicènas « las revendicacions… que sian associativas o sindicaus… las rasons estructuraus » non se tanhon dangierosament de « l’ideologia de *puretat linguistica ». Soi estonat de legir « ua gran victòria *anonciadora de matin sorelhós », un arcaïsme per l’acòrd de l’adjectiu (gran) - purisme linguistic, tornar ? - e un catalanisme (anunciador) per defugir lo corrècte annonciator (benlèu “*annonciatur” dins ton vilatge) qu’al femenin fa annonciatritz (segur “*annonciatriça” dins ton vilatge) e que los mèstres a pensar de Bearn non vòlon admetre malgrat las tutritz, donatritz o testatritz dels darrièrs tèxtes administratius e juridics. Tanben « la volontat *depuradora » (la nòstra seriá, d’escriure « la volontat depuratritz » puslèu que de veire un sufixe popular tolzan - -dora per -doira - associat a un radical sabent). Encara, « aquera camacruda *engolidora » (per aquera camacruda engolidera). E mai « de formulas sonque *comprenedèras peus iniciats » (comprenederas).

Dins l’esper que comprenguèsses lo trabalh de l’Academia occitana (que non as legit), demòri a ta disposicion.

J. P.

N.B. Dins La Desaviada 17, la setmana passada, citèri l’adjectiu « damnador / doira » coma èra suggerit dins l’obratge en question, çò es dins sa fòrma semi-sabenta (ara arcaïca), logicament amb un sufixe popular. Dins lo DGLO, es la fòrma sabenta qu’avèm portada (la generalament emplegada a l’ora d’ara) e notat doncas « damnar », « damnable, abla » e « damnacion ».