Academia Occitana

Abans de parlar del CLO qu’intrarà dins aquela cronologia, se tròba qu’ai l’escasença de respondre a un article talhafòc d’un de sos fondators, Domergue Sumien. Aquí çò que ditz dins Lo Jornalet (18/10/16) :

« La nòrma classica actuala de l’occitan data de 1935 amb la Gramatica occitana de Loís Alibèrt. Foguèt pro ben respectada e difusada fins en 1975 ».

Fals : l’ispanizacion de la lenga e la farlabica comencèron dins las annadas seissanta, exactament après la mòrt d’Alibèrt (1959), coma o avèm mostrat, e après aquela data cap de publicacion jos son nom non serà mai fisabla. La pression èra tala qu’un fidèl d’Alibèrt coma Rodgièr Barta, malgrat sa resisténcia - tornarà a la nòrma vertadièra en 1980 -, se sentirà obligat de ne téner compte dins son lexic de 1972 : *congelador per congelator, *ordenador per ordinator, *Occitània per Occitania, *Austràlia per Autralia, *aprovacion per aprobacion… E D. Sumien es l’actual representant d’aquela « desaviada » qu’a sabut desenvolopar fins a l’absurde. Cadun sap que la melhora defensa es l’ataca…

« Mas dempuèi 1975 aperaquí, las crisis successivas de l’occitanisme an butat qualques autors irresponsables a metre en circulacion de reformas radicalas e individualas que destabilizan la nòrma. Es l’antinormisme. A causa d’aqueles irresponsables, fòrça usatgièrs de l’occitan sabon pas quina forma es corrècta ».

Per çò qu’es de l’Academia occitana, parlar de refòrmas « individualas » quand sèm un vintenat a donar nòstres acòrdis e que d’autres… Mas passèm a l’inventari dels desacòrdis reals o supausats.

fotograf e fotografe* :

L’Academia occitana a simplament gardat lo mot socializat « fotografe » que permet als Provençals e autres de prononciar la darrièra consonanta, que senon seriá muda - fotogra(f), paleogra(f), istoriogra(f), biogra(f), para(f)… - e rendriá lo mot incompreensible. N’es parièr per « catalògue » o « astronòme », tanben socializats. L’occitan estandard deu èsser la lenga de totes los Occitans e donc téner compte de totas las particularitats. Los mots sabents devon èsser comuns tanben a totes las varietats de l’occitan.

« ça que là e çaquelà ». E podèm ajustar *ça’m par e çampar.

Son doas locucions adverbialas fossilizadas e vengudas advèrbis, las doas originàrias del « lengadoc occidental » e que totes los autors ancians escrivon en un sol mot.

Lo primièr es emplegat en Occitania orientala ont la fòrma normala seriá çai que lai s’èra una locucion, çò que confirma qu’es fossilizat, qu’es un advèrbi e que se deu escriure çaquelà. E per èsser complèt l’occitan estandard a preferit çai e lai a ça e la, considerats coma de localismes o d’arcaïsmes.

Lo segond, qu’Alibèrt (o son éditor) escriu çòmpar - amb una ipèrcorreccion evidenta e que Sumien interprèta en çò’m par, ressuscitant amb una pichona modificacion una locucion perfièitament arcaïca qu’en occitan modèrne se diriá « çò me pareis » -, es tanben un advèrbi que se deu escriure çampar. Mas, mistèri, Sumien escriu mai naut *aperaquí alavetz que la fòrma a per aquí es perfièitament possibla e corrècta en occitan contemporanèu.

« cònsol, còssol*, còsso* e cònsou* (sens parlar de conse e cònse) »

La fòrma còssol es emplegada per Alibèrt dins lo primièr tòme de sa Gramatica de 1935 e correspond a la tradicion coma a la prononciacion autentica. L’ajust de la « n » dins *cònsol es un apondon sabentàs per se conformar a l’etimologia (cf. *consí → cossí).

« Lúcia e Lucia*, comèdia e comedia* »

Academia occitana : Lucia, comedia. E tant qu’i sèm, Sofia qu’es un prenom (mot sabent) e sòfia qu’es un peis (mot popular).

Mas ai gardat lo melhor per la fin, las lagremas de l’autor :

« Occitània e Occitania*, etc. Esitam sus lo quite nom de nòstre país, çò que mòstra a quin gra sèm venguts desorientats e immaturs ».

Se donam rason a l’autor sul fons es après aver precisat qu’Alibèrt (coma Mistral dins lo TDF) escriviá « Occitania » dins sa Gramatica de 1935/1937 e que serà seguit dins totes los escrits fins a las annadas seissanta. Es après sa mòrt que de falsaris pauc inspirats sul plan lingüistic an « corregit » sas publicacions per portar « *Occitània » e aital enganar lo mond. E Sumien, malaürosament, es l’actual continuator d’aqueles.

« En mai d’aquel desòrdre que se desvolopa dempuèi quaranta ans, i avèm apondut lo desòrdre pus recent de las “acadèmias”. De 1996 a 2007, teniam lo Conselh de la Lenga Occitana —lo CLO— que garentissiá una votz institucionala fòrta e unitària per ajudar lo mond conéisser la nòrma dins la fidelitat a Alibèrt. Dempuèi 2008, lo CLO es en sòm forçat e d’organismes novèls assajan de lo remplaçar amb de noms ufanoses e bufècs: lo Congrès Permanent de la Lenga Occitana (CPLO), l’Acadèmia Occitana-Consistòri del Gai Saber (AOCGS), l’Institut d’Estudis Araneses-Acadèmia Aranesa de la Lenga Occitana (IEA-AALO)... E mai i caldriá apondre d’autres organismes mens visibles... Lo problèma es que son d’organismes concurrents que publican de documents triplament contradictòris ».

-          « Son contradictòris amb l’eiretatge del CLO e d’Alibèrt ».

-          « Son contradictòris entre eles: CPLO, AOCGS e IEA divergisson fòrça ».

-          « Son contradictòris dins lors afars interiors pròpris: editan de documents non armonizats entre eles. Cap d’aqueles tres organismes ofrís pas cap de nòrma, de fach... ».

Per rassegurar Domergue Sumien, nos cal precisar que l’Academia occitana qu’a publicat en linha la primièra estapa de son diccionari general de la lenga occitana, non es en conflicte amb lo Congrès que non s’ocupa de son costat que de metre a la disposicion del public de diccionaris ancians, fòra dels debats de uèi. E l’Academia occitana non es en conflicte tanpauc amb l’Institut d’Estudis Araneses-Acadèmia Aranesa de la Lenga Occitana, puèi qu’es lo secretari de l’Academia occitana qu’ocupa lo sèti de president de sa seccion « occitan estandard » ont los membres de ladita Academia occitana son en majoritat. E se nos flatam d’èsser en oposicion al catastrofic CLO, es per fidelitat a l’òbra de Loís Alibèrt.

Per fidelitat, non entendèm un respècte absolut de las causidas ortograficas que se pòdon totjorn melhorar dins una lenga viva, mai que mai quand son en contradiccion amb la fonologia : còssol, puslèu que cònsol qu’implica la prononciacion de la « n », quitament se se pronóncia per influéncia del francés dins la part orientala ; annexar puslèu qu’*anexar qu’ignòra la geminada, quitament s’aquela non se pronóncia dins la part orientala (mas escrivon coma totòm « innocent »). Mas quand legissèm dins de documents pedagogics, per ideologia fosca o simpla ignorància, de causas coma una *tondeira (per una tondedoira), un ambaissador, *adoira (per un ambaissador, airitz), un *conservador, airitz (per un conservator, tritz), un *collaborador, adoira (per un collaborator, tritz), un *exploraire, aira (per un explorator, tritz), un can *jaupaire, aira (per un can jauparèl, èla), una politica *centralizaira (per una politica centralizatritz), etc., non podèm que cridar : « ajuda Alibèrt, son venguts fòls, tuan l’occitan ! ».

J. P.