Academia Occitana

Per Edouard Bourciez, autor dels Eléments de linguistique romane (5ena ed. 1967) : « [quant au catalan], très voisin du provençal [occitan] dont il n’est que le prolongement géographique, son développement ultérieur a été distinct pour des raisons politiques et sous des influences venues du centre de l’Espagne » (p. 288) ; « Linguistiquement, le catalan se rattache avant tout au provençal [occitan] : mais il s’est trouvé de bonne heure en contact avec l’aragonais, et à l’époque moderne, par suite des conditions politiques, il a subi assez fortement l’influence du castillan, quoiqu’il maintienne en face de lui sa pleine indépendance » (p. 397).

Lo catalan non foguèt jamai abandonat pels eleits, e aquestes parlavan tanben lo castelhan. La lenga del rei e del govèrn de Madrid non podiá qu’influenciar durant los sègles de coabitacion la dels païses catalans. Lo catalan dels eleits non podiá qu’influenciar lo catalan del pòble. Per fargar un catalan unificat, los linguistas del començament del s. XX s’apiegèron sul parlar de Barcelona, la capitala istorica e dosena vila d’Espanha.

L’occitan foguèt fòrabandit definitivament dels escrits juridics e administratius al començament del s. XVI e abandonat pels eleits dins l’usatge social. A partir d’aquesta epòca, l’occitan venguèt exclusivament la lenga del pòble. D’aquela rompedura - amb tanben una lenga unificada mas qu’aviá perdut son estatut de lenga literària, es a dire sas capacitats d’invencion e de renovelament - nasquèt una revolucion culturala qu’aucèt l’occitan popular al nivèl de lenga de creacion e foguèt la primièra renaissença. Aital l’occitan, cultivat per un pòble analfabèt e inventiu - coma sa rica sintaxi n’es la pròva -, contunhèt son liure desvolopament en marge del francés fins a las politicas d’eradicacion.

Un an abans la publicacion a Barcelona de la gramatica de Loís Alibèrt, en 1934, d’intellectuals catalans, en tot manifestar lor proximitat e lor simpatia per l’occitan, avián proclamat solemnament que lo catalan e l’occitan èran doas lengas distinctas : « Avui la lingüística afirma que el català i la llengua d’oc - coneguda per tots els romanistes amb el nom de provençal - són dues llengües diferents, constitueixen dos grups lingüístics a part, malgrat les semblances de diversa índole que hom hi pugui trobar, les quals no són més grans que les que hi ha entre el castellà i el portuguès ».

Dins sos « principis » de 2008, l’Academia occitana considèra de son costat « que los païses catalans, e mai se sián fargada una lenga pròpria, e los païses occitans fan partida despuèi l’origina d’una meteissa communitat culturala. Dins aquela amira, Occitans e Catalans devon aviar las condicions de subrevida de lor paraula comuna millenària cap al mond de deman ».

Al contrari de çò que pensan d’unes, lo catalan non es la fòrma idillica de « çò que deuriá èsser » l’occitan se « non aviá patit de l’influéncia francesa ». Es una part de la lenga comuna gallo-romanica meridionala, en procès d’assimilacion despuèi de sègles a l’ibero-romanic. Mas es çò qu’es, amb tot nòstre respècte.

Al contrari tanben de çò que se crei sovent (de çò que nos an volgut far creire : la « meravelhosa » lenga d’òc seriá mòrta a l’Edat Mejana e lo « patés » non auriá res a veire amb ela), l’occitan de uèi demòra dins la rega dreita de çò que foguèt al long de son istòria. E benlèu influencièt mai lo francés que non foguèt influenciat per el. Se comparam lo francés de s. XII al francés de uèi, l’occitan del s. XII a l’occitan de uèi… Se nos interrogam sul passatge del francés ancian al francés mejan…

J. P. (seguirà).