Academia Occitana

Lo principi de realitat, me diretz, se parlam de l’occitan… Òc, mas passem. Doncas la realitat de la lenga, tala coma es. Es que podèm non téner compte de çò qu’es vertadièrament la lenga de uèi, non préner en compte son evolucion intèrna despuèi l’Edat Mejana, destriada de las influéncias exterioras pro superficialas per èsser corregidas ? Seriá una fòrma d’alienacion tan granda coma la dels populistas-patesejaires acarnassits. Aguèrem dos grands reformators linguistics, Frederic Mistral e Loís Alibèrt. Lo primièr nos tirèt del nonrés, lo segond nos porgiguèt los espleits de nòstra renaissença. Mas la dificultat es que cadun aviá son vejaire sus la lenga, un vejaire de son temps. O, per far cort, cadun dins son projècte nos prepausava una part de bon e una de marrit. Una part de realisme e una d’irrealisme. Una analisi lucida del concrèt mesclat a un partit pres ideologic. Frederic voliá aplicar a d’unes mots sabents de sufixes arcaïzants mas acceptava per d’autres las vocalas de sosten necessàrias. Loís preconizava per d’unes mots sabents de sufixes modèrnes mas generalizava per d’autres las fòrmas medievalas. Doncas, non es un problèma, me diretz : basta de préner a cadun sa bona causida, la modèrna de segur. Es exactament çò qu’avèm fait : retenèm de Frederic (amb tota la mesura que cal) lo principi de las vocalas d’apunt afin de rendre nòstra lenga prononciabla, e retenèm de Loís la règla de donar al mots sabents de sufixes sabents. Mas la dificultat, es que d’autres - marrida fosigada - an fait lo contrari. An pres a cadun sa marrida causida, las qu’embarran l’occitan dins un sistèma, çò melhor reaccionari, o pièger, que jamai non existiguèt. A, oblidavi : son eles que pretendon decidir de la « nòrma » de l’occitan.

J. P.