Academia Occitana

Un eminent especialista de lingüistica occitana sosteniá un jorn davant ieu que caliá causir lo mot fondador puslèu que fondator perque aqueste se trobava a l’encòp dins lo TDF de Mistral e lo diccionari d’Alibèrt. Per el, òme de sciéncia tresmudat en piós discípol dels mèstres, aquel rencontre del tot asardós semblava tant decisiu coma lo d’Anna e de Joaquím a la Pòrta Daurada. Me cal dire que d’aquel escambi, ne sortiguèri estabosit. Perque lo mot en question, que non podiá èsser isolat, determinava un tipe de sufixes per l’ensemble de la lenga. O puslèu non : determinava un tipe de sufixes per una part de la lenga ont èra realisable. Perque causir fondador en occitan central consistiriá a prepausar hondader en gascon e fondaor en vivaro-alpin (Mistral prepausava tanben fondaire e fondarèla !), e logicament fondason per fondacion. Perque, en mai d’aquò, aquela causida suggerissiá dins la lenga modèrna de maridar sufixes e prefixes populars amb de mots de formacion sabenta (congelador per congelator, prestidigitador per prestidigitator… N’avèm parlat). E, un còp obèrta aquela gèrla de Pandòra, lo principi seriá necessàriament adoptat per l’ensemble de las varietats e cadun dins son canton poiriá bricolejar de son biais sa cosina del terrador. Cada dialècte obrariá en autonomia per rapòrt a la lenga generala, cada dialècte o sosdialècte (sotadialècte, josdialècte…) vendriá una mena de sabir que fariá cabussar dins la perplexitat sos darrièrs locutors naturals. Coma los mots « sabents » constituïsson una part de mai en mai importanta del vocabulari modèrne, assistiriam a l’implosion de l’occitan, tant somiada per d’unes. La solucion es donc de far lo contrari – coma l’Acadèmia o preconiza despuèi sa creacion en 2008 -, de causir rigorosament de sufixes comuns cada còp qu’es possible – en seguir aital la dinamica populara emai siá apiejada sus de francismes – e refortir d’un còp e sense esfòrç l’unitat de la lenga. Bona novèla, maldespièit los faitilièrs aprendises, totes los diccionaris contemporanèus consultats an causit fondator.

J.P.