Academia Occitana

Aquel airal famós de l’occitan central, l’anglada Liborna - Fois - Narbona, que deu constituïr la basa de la lenga comuna, recampa segon Loís Alibèrt sèt parlars atal descrits : lo « central, en usatge en Carcassés, Bas Rasés e Lauragués » ; lo « tolosan… (que) a sofèrt (sic) de l’influéncia del gascon » ; lo « foissenc… lo pus iberic (…) amb lo donasanenc » ; lo « donasanenc… (que) s’aparenta al catalan » ; lo « narbonés… (que) s’aparenta al besierenc » ; « l’agenés (…) jos l’influéncia del gascon » ; « l’albigés… (que) presenta una esitacion entre las formas fait / fach ». Qué dire mai ? Ajustarem sol lo nòrd del domeni - oblidat coma sabèm pel mèstre « per defugir d’èsser acusat de megalomania lengadociana » -, en contacte amb lo lemosin d’ont davalèron en partida los chaval, chabròt, chalamina, chauchinar, chaupinar, chaudelet, chaupir…. retrobats en mondin e espandits mai enlà. A l’oèst e a l’èst, aqueste espaci es limitat per doás isoglòssas, hemna/femna e carrèra/carrièra costat gascon, nuèit/nuèch e carrièra/carrièira costat lengadocian. Las fòrmas hemna, carrèra e carrièira son de particularismes dels dialèctes correspondents. Las fòrmas femna e carrièra son generalizadas endacòm mai. Las fòrmas nuèit e nuèch an un espandiment egal sul territòri, mas otra que la primièra es centrala e permet d’afortir l’integracion dels parlars occitans mai desparièrs, gascons, marcheses, alvernhats e vivareses, confòrta lo ligam millenari amb los païses catalans.

A l’ora d’ara, de diccionaris, gramaticas e manuals divèrses « segon los parlars lengadocians », que pòrtan per aquò de projèctes de lenga comuna (lengadociana de segur) amagats jos un discors convengut, prepausan totes una conjugason manlevada a l’occitan central. I vesèm lo gèrme d’una reflexion que deurà anar fins a son abotiment logic.

J.P.