Academia Occitana

Veni de legir dins la revista Reclams (n° 822-823) un article plan interessant de Maurici Romieu sus « La negacion » e, per aquò, quicòm me tafura. Tant Gascon e Roergat coma l’autor, mas a l’arrevèrs, non renègui res e non cresi util de rapelar mon interès per la literatura gascona, mas cresi a l’utilitat e a l’avenir de la lenga comuna. Atal un sentiment estranh. Soi plan segur que tot occitan pòt servir de metalenga per d’estudis divèrses, es plan çò que presicam aicí, mas… Es benlèu per çò qu’aqueste gascon non es mieu e que s’apèla gascon e sembla dire qu’es atal que se ditz en gascon ! Es benlèu perque l’autor cita de tèxtes en occitan ancian e los tradutz en occitan modèrne, e qu’aquel occitan comun ancian es traduit en occitan local modèrne ? Coma qualqu’un que joglariá sus un sòl movedís. Sembla aquò lo limit : per d’estudis scientifics e mai que mai en lingüistica, non podèm utilizar qu’una lenga neutra e precisa, fòra de tota subjectivitat, en francés, en anglés, en castelhan, en catalan o, malaja, en occitan comun. O alavetz, sèm dins un mond virtual. Jogam. E vos fisariatz a una ordenança medicala escrita per un cirurgian dins son parlar mairal amb de mots de son sicap ? Mas vejam aquelas citacions. De Bernat de Ventadorn : Ben a mauvais cor e mendic / qui aima (sic, per « ama ») e no.us melhura (traduccion de l’autor : « Qu’a vertadèrament un còr maishant e mespresable lo qui aima e ne’s melhora pas »). D’Arnaud de Maruèlh : Lo cors mi dol, domna, per ver, / can no.us podon mi olh vezer (t. de l’a. : « Vertat que lo còr e’m hè mau, dauna, quan los mens uelhs ne’v poden pas véder »). Anonimes : Quant o a fayt, mica no se’n repent (t. de l’a. : « Quan ac a hèit, non se’n repenteish pas briga ») ; No si deu hom pas flechezir de l’amor de deu (t. de l’a. : « Òm ne’s deu pas briga desvirar de l’amor de Dieu »). De Peire Vidal : Totz sos afars no val una castanha (t. de l’a.: « Tot lo son ahar ne vau pas ua castanha »). De Garins lo Brun : Leujaria no’m prez un guan (t. de l’a.: « La frivolitat, ne l’estimi pas mei qu’un guant »).

En occitan comun de uèi, las traduccions serián estadas aquestas : « A ben un còr marrit e vil lo qu’ama e non se melhora » ; « Lo còr me dòl, dòna, de verai, quand mos uèlhs non vos pòdon veire » ; « Quand o a fait, non se’n repentís brica/mica » ; « L’òme non se deu flegir de l’amor de Dieu » ; « Tot son afar non val una castanha » ; « Non presi la leugeriá mai qu’un gant »… E dins mon gascon garonés seriá : « le còr me dòu, dauna, de vertat, quan mos uèlhs vos pòden pas véser ». E perqué (encara) corregir Garròs : « io n’aimi [sic per « âmi »] pas los homes abeusatz [abeuzatz]» ? E perqué non citar pas los parlars ont la negacion classica s’es mantenguda ?

J. P.