Academia Occitana

Poesias gasconas, 1567.

EPISTÒLA AU MEDISH

Puish doncas que plasut vos a
ritmes en gascon compausar,
de mi vos n’èratz pas estat
en vaganau sollicitat
a préner la causa damnada
de nòsta lenga mespresada.
Damnada la podètz enténer
si degun non la vòu dehéner :
cadun la leisha e desempara,
tot lo món l’apèra barbara
e, qu’es causa mès planhedera,
nosauts-medish nos trufam d’era.
O praube liatge abusat,
digne d’èster despaïsat,
qui leishas per ingratitud
la lenga de ta noiritud
per, quan tot seré plan condat,
apréner un lengatge hardat,
e non hès conde de l’ajuda
au país naturau deguda.
Aquò b’es, a plan tot pensar,
son país mau recompensar
mès, de ma part, jo’vs asseguri
e religiosament vos juri
que jo’scriurèi damb veeméncia,
no’m cararèi, n’aurèi paciéncia
dequiá que siam tots acordats
e d’ua conspiracion bandats
per l’onor deu país sosténguer
e per sa dignitat manténguer.
Non pas d’espasas agusadas,
ni lanças de sang ahamadas :
òm sap pro que l’arnés lusent
nos es de natura plasent
e que’u sabèm plan maejar
qui nos ven tarabustejar ;
mès au lòc de lanças ponchudas,
armem-nos de plumas agudas
per ornar lo gascon lengatge,
per qu’òm presique d’atge en atge :
« La gent, tan bèra parladora,
com en armas es vencedora ! ».

ELEGIA

Si damb ta sòr (*) tu’t jardinejas,
si tu t’eishauras o passejas,
o contemplas ta beutat rara
pròp de la hont lusenta e clara ;
si tu holejas damb tas bèras
esporrucadas companhèras
per la prada, peu camp o pròp
deu castèth, jo’t som a l’apròp ;
si tu cantas o t’en arrises,
si condes o sornetas dises
a l’òra de la maitiada,
deu mieijorn o de la vrespada,
en tot lòc e temps com que sia,
jo som damb tu per fantasia.
Ma cara amor, volhas m’en créser,
de bèth tròç lonh jo’t pòdi véser
mès qué m’avança tot aquò
sonque d’assubjegar mon còr ?           [de « subjèc(te) »]
Quan mos uèlhs medish te veiren
nuèit e jorn, de qué’m serviren ?
Non ditz la poesia vana
qu’Acteon vic nusa Diana !
Mès qu’en avengoc ? Qu’a grans mòrs,
sos cans mingèn son praube còrs.
Lo torment de mon esperit
es lo can que jo m’èi noirit,
tan gròs, tan hòrt e tan mauvat
que mon còrs per la tèrra abat.
Mès lo cap e causa prumèra
de mon mau, es tu la mia bèra
e ’sperar remedi no’m cau
qu’en tu qui ès la dotz de mon mau.
Perdoa’m si ma lenga pèca,
jo non t’apèri mauhasèca
perque si tu’m sabes herir,
tanben tu’m saberàs guarir,
e plaga guarida, passada
n’es plus mau, ni plaga aperada.
A tu doncas jo m’arretiri
per que m’aleuges de martiri
o tu’m veiràs, sens ton suspòrt,
cáser a tos pès transit e mòrt.
Lavetz (o serà gran miracle),
a tos uèlhs serèi trist ’spectacle.
Lavetz, quan mòrt de tot m’auràs,
de ta man mos uèlhs barraràs
e, benlèu, sus mi de las flors
getaràs, mescladas de plors.
Çò que ma vita non poirà,
ma mòrt de tu darrigarà
e, si m’ès ara rigorosa,
de mi mòrt seràs pietadosa.
Mès jo, de tas amors esclau,
non presi tau pietat un clau.
Degun non t’en sentirà grat,
ans serà ton coratge ingrat
e mès qu’un tiràn rigorós
vituperat deus amorós
qui sus ma hòssa aversaràn
lermas de pietat e diràn :
« Aqueste praube mau content,
per aver tròp amat, destent
casoc aus pès de sa mastressa
qui l’avè tengut en destressa ».
Mès tu non cairàs, com jo ’speri,
jamès en tan gran vitupèri.
Perqué jo no’t demandi pas
que hassas per mi tan gran cas.
Jo’t demandi tant solament
un mot dit amorosament.
Non pas un mot mès ua letreta :
digas un Ò(c) ! Crei m’amoreta                                                                                                      (oc.)
que damb aquò, sens plus parlar,
tu’m haràs arreviscolar.

*La sòrre de la lenga d’òc, que fa l’objècte d’aqueste poèma, es la lenga francesa. Veirem que serà la sorrastra per F. Mistral (cf. La Comtessa).