Academia Occitana

Quand arribèron en massa, pel francés, los mots « sabents » amb de sufixes en -tor, lo pòble los prenguèt sul pic coma èran : « directeur / directrice » venguèron « director o directur / directriça ». Dins son Tresaur del Felibritge, Frederic Mistral non se’n podiá contentar e, en s’apiejant sul castelhan e sul portugués (coma los Catalans qu’an gardat per aquò qualques « directriu », « cantatriu »…), prepausèt la marrida solucion « director / directora ». Lo Felibritge l’adoptèt (vertat es que non se parla brica al femenin dins los actes vièlhs !) e aital Simin Palai la consignèt tanben dins lo sieu diccionari del bearnés e del gascon. Es per aquò que uèi, dins totes los diccionaris provençals e gascons, fòrt e mòrt, al nom de falsas « tradicions especificas », e malgrat la leiçon d’Alibèrt, non se ditz pas « lo director / la directritz » e « l’operator / l’operatritz » mas « lo director / la directora » e « l’operator / l’operatora ». Totun, en provençal, e a la diferéncia de l’occitan comun, las fòrmas mai espandidas pels femenins dels mots populars se fan en -airitz : « cercaire / cercairitz » al lòc de « cercaire / cercaira ». Mistral aviá ben citat l’occitan medieval « tutrix » [tutritz] mas, sense compréner benlèu, causiguèt "tutouresso" e "tutriço". E per se distinguir, lo Felibritge bearnés e sos successors estimèron mai « tutora ». Mas siatz rassegurats, cap d’aquelas fòrmas dels diccionaris contemporanèus non son socializadas : lo pòble, dins sa bèla saviesa, ditz totjorn « directur / director e directriça » e « tutur / tutor e tutriça ». Çò qu’es plan mai prèp de la bona lenga.

Dins l’article « L’ordinator » - rubrica « la lenga en questions » - Jacme Taupiac vos ne ditz mai : http://www.academiaoccitana.eu/?q=node/102

J. P.